Czym jest sprawność fizyczna? Jak o nią dbać?

Co wpływa na ocenę sprawności fizycznej?

Sprawność fizyczna nie zawsze jest zależna od danej osoby. Niektóre cechy osobnicze, które wpływają na jej jakość, mogą być bowiem kwestią wrodzoną lub wiązać się z innymi czynnikami, na które nie mamy wpływu. Sprawność fizyczna zależy bowiem między innymi od budowy ciała, wieku, płci, wydolności czy genotypu. Do czynników, nad którymi można pracować, należy rodzaj i częstotliwość treningów, a także ogólny styl życia. Z tego względu o sprawność fizyczną warto dbać już u dzieci, a także zachęcać do pracy nad nią młodzież w wieku dojrzewania. Jest to bowiem najlepszy czas na przyzwyczajenie ciała do określonych aktywności, a przy tym zachowanie zdrowia i dobrej kondycji w późniejszych latach. Najlepiej jednak pozwolić dziecku samodzielnie wybrać ulubione dyscypliny. Pomoże to zachęcić je do zdrowego ruchu, zgodnego z jego upodobaniami i predyspozycjami. Zmuszanie go do ćwiczeń, których nie lubi, prawdopodobnie przyniesie efekt odwrotny do zamierzonego.

Części składowe sprawności fizycznej

Częstym błędem jest zakładanie, że każda osoba uprawiająca sport ma wysoki poziom ogólnej sprawności fizycznej. W rzeczywistości jednak wiele aktywności wypracowuje pojedyncze części składowe sprawności fizycznej, pomijając, a niekiedy nawet osłabiając pozostałe. Te części składowe to:

• siła,
• szybkość,
• koordynacja i równowaga,
• gibkość,
• zręczność.

Szybkość z pewnością będzie doskonale rozwinięta u sprintera, a niekiedy również zawodnika niektórych sportów drużynowych, np. piłkarza, siła z kolei będzie domeną sztangisty bądź kulturysty. Trudno jest znaleźć dyscyplinę, która łączyłaby w sobie wszystkie te pięć cech.

Sprawność fizyczna ma również bezpośredni związek ze zdrowiem człowieka. Z jednej strony może być ona osłabiona przez niektóre choroby, z drugiej strony – praca nad nią pomaga zyskać dobre samopoczucie fizyczne i psychiczne.

Ćwiczenia na sprawność fizyczną – jak o nią dbać?

Z uwagi na to, że na sprawność fizyczną składają się różne czynniki, rozwijać ją można na odpowiadające im sposoby. Nad siłą można pracować przede wszystkim z wykorzystaniem sprzętów dostępnych na siłowni. Doskonałe będą ćwiczenia z obciążeniem, w tym również ze sztangą, np. wyciskanie czy przysiady. Na początek lub dla osób, którym nie zależy na szczególnej rozbudowie masy mięśniowej, bardzo dobrym pomysłem może być także trening z wykorzystaniem ciężaru całego ciała, np. deska czy pompki, również te w wersji damskiej. Można również spróbować ćwiczeń w domu, np. z dużą piłką czy hantelkami.

Nad szybkością najlepiej jest pracować, regularnie biegając, czy to na bieżni, czy w plenerze. Należy jednak odpowiednio do tego podejść. Najlepiej, aby treningi odbywać na maksymalnej możliwej dla nas prędkości. Doskonale sprawdzą się również interwały. Przydatne mogą się okazać także ćwiczenia dodatkowe, w tym wskoki i zeskoki czy znany ze szkoły skip A. Zawsze warto również pamiętać o bidonie z wodą. Dobrym pomysłem będzie także bieganie w rytm energetyzującej muzyki.

Gibkość można ćwiczyć na wielu zajęciach rozciągających, między innymi jodze. Doskonałe będą również inne typy ćwiczeń rozciągających, w tym również te stosowane w pilatesie. Warto sięgnąć wtedy po specjalne sprzęty, np. paski, które pomogą w stretchingu.

Zwinność bardzo dobrze rozwija wiele sportów drużynowych, np. piłka nożna. Doskonale sprawdzają się też sporty polegające na rzucaniu, np. dyskiem czy rzutkami, a także pchnięcie kulą. Pomocne mogą być też bieg przez płotki czy bieg z innymi przeszkodami.

Koordynację i równowagę można ćwiczyć podczas wspomnianych już zajęć pilatesu oraz tzw. fitball. Duża piłka jest bardzo wymagająca pod tym względem. Co więcej, można ćwiczyć na niej nie tylko na siłowni, lecz także w domu, wystarczy tylko znaleźć odpowiednio dużo miejsca.

Oczywiście nie każdy musi pracować nad każdym aspektem sprawności fizycznej. Niektórzy preferują doskonalenie tylko jednej z nich, inni wybiorą ich kilka. Warto jednak pamiętać, że efekty mogą też zależeć od cech osobniczych, dlatego niektórym znacznie więcej czasu może zająć np. zbudowanie masy mięśniowej lub rozwinięcie większej prędkości. Warto natomiast dbać przynajmniej o wybrane aspekty sprawności fizycznej, aby długo cieszyć się dobrym zdrowiem i samopoczuciem.