Żarówka – jakie parametry brać pod uwagę przy wyborze?

Krótka historia żarówki

Za twórcę żarówki uważa się Thomasa Edisona. Jednak na długo przed tym, jak opatentował on swój wynalazek, inni naukowcy podejmowali próby z żarnikami zamkniętymi w próżni. Pierwszą nadającą się do użytku żarówkę stworzył w 1878 roku Joseph Wilson Swan, a już rok później Edison miał patent na swój produkt. Klasyczne modele wyglądają podobnie do tych, które tworzył słynny wynalazca. Jednak powoli są one wycofywane z powszechnego użytku. Co ciekawe, dzisiaj pojęcia „żarówka Edisona” używa się do określenia dekoracyjnych, najczęściej LED-owych żarówek, które wewnątrz bańki mają ozdobny żarnik. Kiedy weszły one do powszechnego użycia, podejmowano kolejne próby ich udoskonalenia i tworzenia zupełnie nowych produktów. Tak w 1910 r. powstały pierwsze neony, a w 1938 r. lampy jarzeniowe.

Dzisiaj coraz popularniejsze stają się halogeny oraz modele bazujące na technologii LED. Tak konstruowane są między innymi żarówki samochodowe, domowe i wykorzystywane w różnego rodzaju sprzętach, np. maszynach do szycia.

Zainteresuje cię: Jak wybrać lampkę nocną do czytania?

Jakie są rodzaje żarówek?

Żarówki dzieli się na kilka podstawowych rodzajów:

• klasyczne – działają dzięki żarnikowi wolframowemu, który jest umieszczony w szklanej bańce, w której znajduje się próżnia; zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej tego typu żarówki mają być całkowicie wycofane ze sprzedaży;
• świetlówki – żarówki energooszczędne, które świecą dzięki wyładowaniom, jakie mają miejsce w rurze, która jest wypełniona gazem; jako zalety tego rodzaju żarówek, obok większej energooszczędności w porównaniu z klasycznymi, wskazuje się również dłuższy czas pracy, mniejszą luminescencję oraz możliwość produkcji w różnych temperaturach barw; z drugiej jednak strony wytwarzają one szkodliwe promieniowanie UV, są wrażliwe na temperaturę, a także zmniejsza się znacznie ich żywotność przy dużej częstotliwości włączania i wyłączania światła;
• żarówki halogenowe – podobnie jak klasyczne bazują na wolframowym żarniku, jednak ich środek wypełniony jest gazem z dodatkiem halogenu, np. jodu; w porównaniu do tradycyjnych żarówek zużywają o wiele mniej energii i dają jasne światło; ich żywotność określana jest na trzy razy większą niż w tradycyjnych żarówkach, jednak w porównaniu z oświetleniem LED są o wiele słabsze i mniej energooszczędne;
• żarówki LED – składają się z mniejszych diod LED, które zostają umieszczone w oprawce żarówki, mogą pracować przy niskim i wysokim napięciu, a także są odporne na drobne uszkodzenia mechaniczne; przy wielokrotnym włączaniu i wyłączaniu światła nie tracą swojej wydajności, a ich żywotność szacuje się na ok. 50000 godzin; charakteryzują się też bardzo małym zużyciem energii, trzeba jednak pamiętać, że mają one niewielki kąt rozproszenia światła, a ich cena jest znacznie wyższa niż w przypadku innych rozwiązań oświetleniowych;
• żarówki dekoracyjne – są to zarówno „żarówki Edisona”, o których wspomniano wyżej, jak i barwione; ciekawie prezentują się w zestawie, np. ozdobne żarówki mleczne w kolorowych oprawach (pasują np. do pokoju dziecięcego lub młodzieżowego, a także nowoczesnego salonu).

Co jest najważniejsze przy wyborze żarówki?

Wszelkie informacje dotyczące parametrów żarówki powinny być umieszczone przez producenta na opakowaniu. Przy wyborze trzeba zwrócić uwagę na:

• rodzaj gwintu – od tego będzie zależeć, czy wybrana żarówka będzie pasowała do konkretnej oprawy świetlnej; najczęściej spotykane są gwinty z oznaczeniami E14 i E27, ale stosunkowo często wykorzystywane są również E40 (w przypadku żarówek o dużej mocy) oraz E17 (żarówki o wymagające niskiego napięcia); żarówki halogenowe mają styki o różnym rozstawie – takie gwinty oznaczane są literami GU oraz cyfrą, która odnosi się do szerokości rozstawu styków w milimetrach;
• napięcie, jakiego żarówka potrzebuje dla prawidłowej pracy – jest to szczególnie istotne przy halogenach, gdyż te dostępne są w dwóch rodzajach – nisko i wysokonapięciowe; w przypadku tych pierwszych do prawidłowej pracy z siecią elektryczną wymagany jest transformator (niekiedy dołączony do żarówki);
• moc – od tego zależeć będzie, jak jasne i mocne światło będzie emitować żarówka; im większa moc, tym jaśniejsze światło;
• temperatura i kolor światła – w pomieszczeniach mieszkalnych i biurowych poleca się światło, które temperaturą zbliżone jest do światła słonecznego (jest to ok. 3000 K).

Nowoczesne żarówki LED można za pomocą aplikacji w smartfonie ustawić tak, aby emitowały światło o wybranej temperaturze, a także w określonym kolorze.